Çocuklara Oku Demek Yerine Neler Yapılabilir?

 

Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırma sürecinde okuma ile ilgili rutinlerin oluşturulması önemlidir. Fakat rutin oluşturma sürecinde bazı noktalara dikkat etmek gerekmektedir. Aksi taktirde çocuklarda kitaplara karşı bir ön yargı oluşabilir. Çocuklar üzerinde okuma baskısı oluşturmak ve bu anlamda sürekli uyarılarda bulunmak rutin oluşturma sürecinde yapılan en yaygın hatalardan biridir. Evde ve okulda sürekli “kitap okuyun” cümlesine maruz kalan çocuklarda, bu durum, bir noktadan sonra okumaya karşı isteksizlik oluşturmaktadır. Ayrıca okuma çalışmalarının sadece masal ve hikâye kitapları üzerinden yürütülmesi ve süreçte farklı okuma araçlarından yararlanılmaması bu anlamda yapılan bir diğer hatalı uygulamadır.

Okuma rutinlerinin oluşturulması önemlidir fakat sürecin tekdüzelikten çıkarılıp çeşitlendirilmesi gerekmektedir. Özellikle yapılacak çalışmalarda sürecin; konuşma, dinleme ve yazma etkinlikleri ile desteklenmesi çeşitlilik sağlama adına gereklidir. Okuma çalışmalarının farklı etkinliklerle desteklenmesi hem okuma sürecini sıkıcı olmaktan kurtaracaktır hem de diğer becerilerin gelişimini sağlayacaktır. Ayrıca çeşitlilik sağlama adına okuma sürecinde farklı kaynaklardan ve kitap türlerinden yararlanılmalıdır. Okuma çalışmalarında farklı türlere ait kitapların kullanılması çocukların okuma faaliyetlerine ilgiyle katılmalarını sağlayacaktır. Kitaplar dışında; gazeteler, dergiler ve blog yazıları okuma çalışmalarında tercih edilebilecek farklı kaynaklara örnek gösterilebilir.Okuma çalışmalarında çeşitlilik sağlama adına sınıflarda ve evlerde birçok çalışma yapılabilir. Aşağıda bu anlamda uygulayabilecek bazı etkinlik örnekleri yer almaktadır.

Duvar Gazetesi: Çocukların gazete ile tanıştırılmaları adına tercih edilebilecek bir çalışmadır. Öğretmen veya anne-babalar okuduğu gazetede çocuk seviyesine uygun olan yazıları belirleyip bir panoya asabilir. Çocuktan panodaki haberi okuyup yorumlaması istenebilir. Küçük bir not kâğıdı verilerek yorumların kâğıda yazılması sağlanabilir. Yazılan yorumlar haberin yanına yapıştırılabilir. Diğer çocukların da yorum yapmaları ile gazete haberi farklı açılardan değerlendirilmiş olacaktır.

           

Sınıf Gazetesi: Belirlenen bir konu ile ilgili öğrencilerden kısa yazılar yazmaları istenir. Bu yazılar hazırlanan gazete şablonu üzerine yerleştirilip sınıf gazetesi oluşturulabilir. Bu etkinlik evlerde aile bireylerinin katılımıyla da hazırlanabilir. Daha sonra hazırlanan gazete belli bir sayıda çoğaltılıp sınıfça okunur. Yazarlardan yazıları ile ilgili sorulara cevap vermeleri istenir.

 

Köşe Yazarları: Ücretsiz blog siteleri (blogger, weebly vb.) üzerinden sınıf blog siteleri oluşturulup öğrenci seviyesine uygun yazılar eklenebilir. Öğrencilerden blog sayfasına yazı yazmaları istenebilir. Yazılan yazılar sınıfça okunur ve değerlendirilir. Bu şekilde farklı bir araç üzerinden öğrencilerin okumaları sağlanır.

Sınıf Günlükleri: Sınıflarda nöbetçi öğrenci uygulaması yapılmaktadır. Bu uygulama sürece günlüğün eklenmesi ile farklılaştırılabilir. O günün nöbetçilerinden gözlemledikleri durumları sınıf günlüğüne yazmaları istenir. Her günün sonunda nöbetçi öğrenciler günlüğü okurlar ve yaşananlar birlikte değerlendirilir. Bu sayede günlük okuma ve yazma süreci uygulamalı olarak gösterilmiş olur.

Hediye Kitabım: Sınıfta ikili öğrenci grupları oluşturulur. Bu öğrencilerin birbirlerine kitap almaları istenir. Her öğrenci aldığı kitabı önce kendisi okur daha sonra arkadaşına hediye eder. Bu sayede sınıfta aynı kitabı okuyan ikili gruplar oluşmuş olur. Bu öğrencilerden okudukları kitapları hediyeleştikleri arkadaşları ile tanıtmaları istenir. Bu sunumlar sırasında diğer öğrencilerden tanıtımları izlemleri ve beğendikleri kitapların isimlerini not almaları istenir. Bu sayede her öğrencinin beğenisine uygun bir kitap listesi oluşturulmuş olur. Evde aile içi kitap hediyeleşme yapılıp benzer bir uygulama ortamı oluşturulabilir.

Ortak Kitabım: Kitap hediyeleşen ikili gruplardan o ay boyunca ortak kitap arkadaşı olmaları istenir. Öğrenciler kitap arkadaşları ile ortak bir kitap alıp okurlar. Okuma sürecinde paylaşım ön plandadır. İlk gün bir öğrenci kitabın belli bir kısmını okuyup arkadaşına anlatır sonra diğer öğrenci arkadaşının kaldığı yerden okumaya devam eder ve okuduğu kısmı anlatır. Bu şekilde okuma ve anlatım yapılarak okuma süreci farklı becerilerle desteklenir.

En Çok Okunan Kitap: Çocuklarda kitap seçim kültürü oluşturma adına yapılan bir uygulamadır. Sınıfta veya evde kitaplıkta yer alan kitapların arka kapaklarına isim listeleri yapıştırılır ve okuyan öğrencilerden isimlerini yazmaları istenir. Bu şekilde en beğenilen kitaplar belirlenmiş olur. Ayrıca aynı kitabı okuyan öğrencilerin kimler olduğu görülüp sınıf içi etkileşimli bir kitap değerlendirme ortamı oluşturulabilir.

Oku-yorum: “En Çok Okunan Kitap” uygulamasında sınıfça en çok beğenilen kitaplar belirlenir ve sınıf panosunda sergilenir. Öğrencilerden dağıtılan not kağıtlarına bu kitaplarla ilgili yorumlarını yazmaları istenir. Daha sonra kitapla ilgili yorumlar sınıfça okunur ve kitabı okumayan öğrencilerin görüşleri alınır.

                                          

Mektubun Var: Sınıfa bir posta kutusu konularak mektup yazma sürecine başlanır. Öğretmen uygulamanın nasıl olacağını gösterme amacıyla öğrencilerine mektup yazar ve bu mektubu okuduktan sonra cevaplamalarını ister. Bu şekilde yazma etkinliği ile desteklenen bir okuma süreci başlatılmış olur.

                           

Okuma alışkanlığı kazandırmak için yapılan uygulamaların artık tekdüzelikten çıkarılması gerekmektedir. Sürekli okuma uyarısı yaparak ve çocukları kitaplarla yalnız bırakarak bu alışkanlığın kazandırılamayacağı bilinmelidir. Okuma etkinliklerinin etkileşime dayalı bir şekilde yürütülmesi ve süreç içinde yapılacak uygulama çeşitliliği ile çocukların okuma sürecinden daha çok keyif almaları sağlanabilir.